Με τη νουβέλα Οικογενειακή ευτυχία ο Τολστόι θέτει για πρώτη φορά στο έργο του, πολύ πριν την Άννα Καρένινα και τη Σονάτα του Κρόιτσερ, τα προβλήματα της σχέσης ενός άντρα και μιας γυναίκας, έτσι όπως ανακύπτουν στον έρωτα και το γάμο. Αφετηρία της ιστορίας του είναι προφανώς η σχέση του με την Βαλέρια Αρσένιεφ, την οποία και χώρισε το 1856, ύστερα από εξάμηνο αρραβώνα. Ο εικοσιοκτάχρονος τότε Τολστόι γνώριζε μόνο το σωματικό έρωτα με δουλοπάροικες και πόρνες, και αναζητούσε απεγνωσμένα να βάλει ένα τέλος σ’ αυτές του τις σχέσεις, που τον γέμιζαν ντροπή και ενοχές. Μέσα όμως από τη σχέση του με τη Βαλέρια, εκτός από τον ενθουσιασμό της πνευματικής επικοινωνίας, βιώνει και την αμοιβαία εξαπάτηση και την απογοήτευση του άντρα και της γυναίκας, και προεκτείνοντάς το στον έγγαμο βίο, ως συγγραφέας πια, περιγράφει, τις δυσκολίες στην επικοινωνία δύο ανθρώπων που δεν παύουν να έχουν τις καλύτερες προθέσεις ο ένας για τον άλλο. Η γλυκύτητα της φύσης στο κτήμα του, τη Γιάσναγια Πολιάνα, καθώς και στο τσιφλίκι της αδελφής του Μαρίας, το Ποκρόφσκογε, είναι ο χώρος που γεννιέται και ανθίζει ο έρωτας των δύο ηρώων, ο οποίος όμως δοκιμάζεται καθοριστικά στα κοσμικά σαλόνια και τα τουριστικά θέρετρα, με τρόπο που αντανακλά τις εντυπώσεις του συγγραφέα από την επαφή του με την υψηλή κοινωνία. Οι απόψεις του κουβαλούν μεγάλο ιδεολογικό φορτίο, όπως άλλωστε το συνηθίζει, και σίγουρα δεν είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξες. Η νουβέλα όμως χαρακτηρίζεται από μια γλυκύτητα, έναν ενθουσιασμό και μια εμμονή στο απόλυτο, το υπέρτατο ερωτικό συναίσθημα, που κερδίζει τον αναγνώστη.