Κοινωνικός και πολιτικός σχολιασμός με σασπένς
Ο διάσημος ορισμός του Λυοτάρ[i] ότι ο μεταμοντερνισμός είναι απλώς «δυσπιστία απέναντι στις μεταφηγήσεις» βρίσκει την εφαρμογή του στο μυθιστόρημα της Ελένης Γκίκα «Ο τελευταίος Άλυπος» (ΑΡΜΟΣ 2023). Μια σειρά από μικραφηγήσεις, μια πολύχρωμη ανάμειξη της λογοτεχνίας με την ιστορία, τη δημοσιογραφία, με κείμενα ποιητικά, θεατρικά, φιλοσοφικά, αλιευμένα από τα κοινωνικά δίκτυα, προσφέρουν την κλωστή για μια μετανεωτερική σύνθεση που αποθεώνει τη διακειμενικότητα. Το μυθιστόρημα συνομιλεί με προηγούμενα έργα της Γκίκα, όπως «Προσωπαγνωσία», (εκδόσεις ΑΩ, 2021), «Η γυναίκα της Βορινής Κουζίνας» (Καλέντης, 2011).
Πρόκειται για υβριδικό έργο με πυρήνα του τη δολοφονία τριών νεαρών ατόμων, υπόθεση αστυνομική. Εκτυλίσσεται σε εννέα κεφάλαια:
Δι’ εσόπτρου εν αινίγματι
Εν αταξίαις, εύτακτοι όντες
Και ιδού ίππος λευκός
Και εξήλθεν άλλος ίππος πυρρός
Και iδού ίππος μέλας
Και ιδού ίππος χλωρός
«Τα παιδικά χρόνια είναι ένα μαχαίρι καρφωμένο στο λαιμό. Δεν το τραβάς εύκολα έξω»
Όποιος ξεχνάει χάνεται, ραγίζει όποιος θυμάται…
Μια σκιά που περπατάει είναι η ζωή [Σέξπηρ]
Επίκεντρο της θεματικής η τρομοκρατία, η αβασάνιστη αφαίρεση της ζωής στο όνομα μιας «ιδεολογίας», η ακατανόητη και απάνθρωπη βία που φθάνει έως την αυτοκαταστροφικότητα. Πρωταγωνιστές οι άνθρωποι που ζουν σε ένα παραθαλάσσιο ελληνικό χωριό τα χρόνια της κρίσης· ή που επανέρχονται σ’ αυτό -νόστος αυτοσυνειδησίας, συνδεδεμένος με τον χώρο. Εννέα πρόσωπα:
Αγγελική, με βάφτισαν· Αγγελική!
Ο άντρας ψηλά στο βουνό.
Η γυναίκα της βορινής κουζίνας.
Κούλα Μπακάλη.
Αστυνόμος: Μύρων Αγγέλου.
Η Μαίρη Πόπινς.
Η Νανά αλλά όχι του Ζολά.
Μάνθος Ντουφεξής, διατάξτε!
Η γυναίκα που γύρισε πέρα απ’ τ’ αμπέλια.
Κάτοικοι μόνιμοι και επαναπατριζόμενοι. Μια παλιά παρέα που με τα χρόνια αποσυνδέθηκε, αλλά επανακάμπτει, στη μέση ηλικία πια, συμβιβασμένη, χωρίς επαναστατικές κορόνες, με διάθεση γαλήνης. Οι τρεις άγριες δολοφονίες και τα τρομοκρατικά χτυπήματα κατά τη διάρκεια της παρέλασης σε επτά σημεία θα αναστατώσουν την ηρεμία της πολίχνης. Το παρελθόν θα επιστρέψει. Μαζί του η αυτοκτονική ιστορία των Άλυπων.
Με αναφορές στη Βίβλο και την «Αποκάλυψη», με τόνο συχνά βιβλικό, διολίσθηση από το παρόν στο παρελθόν, η ιστορία θα αναζητήσει την αληθινή ταυτότητα των ηρώων. Παιδιά ευκατάστατων οικογενειών, που έδρασαν ως μέλη τρομοκρατίας, θα δώσουν αφορμή για εμβάθυνση πάνω στο ζήτημα της νεανικής βίας. Τι οπλίζει το χέρι του τρομοκράτη; γιατί τις περισσότερες φορές αυτό είναι χέρι νεανικό; Από την άλλη, το σοβαρό ζήτημα της αυτοκτονίας.
Η ιστορία της τρομοκρατίας, «σημειώσεις περί αυτοκτονίας», ο κομμουνισμός, ο Στάλιν, ο Μαγιακόφσκι, η Διεθνής, αλλά και η χούντα, το Πολυτεχνείο, μαρτυρίες φυλακισμένων, η 17 Νοέμβρη. Μια πληθώρα από κείμενα πολιτικά, θρησκευτικά, ιστορικά, από ποίηση, θέατρο, ταινίες, τραγούδια, συνοδοιπορούν με την υπόθεση εξιχνίασης των φόνων και των τρομοκρατικών ενεργειών. Πλούσια η γνώση που επιδαψιλεύει ο αναγνώστης και η αναγνώστρια από τα παραθέματα. Οι παλιοί και νέοι τρομοκράτες, ένας αστυνόμος σε κόντρα ρόλο -παίζει μουσική, αγαπά τα φυτά, την ποίηση, ένας υπαστυνόμος που παίζει μαντολίνο, λέει ανέκδοτα και φλερτάρει, ο βίαιος Ισίδωρος Μπελιάς, η καλοσυνάτη Μαίρη Πόπινς, η θεοσεβούμενη Κούλα Μπακάλη, η τρελο-Μπούλα, η Νανά με τις αντίκες, η Νόρα που επιστρέφει στο πατρικό, σπίτι που το στοιχειώνει η κατάρα της αυτοκτονίας.
Ηθογραφικές σκηνές και υπαρξιακή αναζήτηση. Λεξιλόγιο πλούσιο, χιούμορ πικρό. Μια εκλεκτικιστική σύνθεση, ένας κυρίως κοινωνικός και πολιτικός σχολιασμός με σασπένς που παρά το γεγονός ότι διασπάται εξαιτίας της παράθεσης πολλών και εκτεταμένων αποσπασμάτων, δεν αποδυναμώνεται.
Λίλια Τσούβα
[i] Jean-François Lyotard (1924-1998). Γάλλος φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και θεωρητικός της λογοτεχνίας
