MYΣΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

      Στο ένα, η Σάρα Θηλυκού, χωρίς να εγκαταλείπει την ανάγκη της για την ποιητική σύνθεση, αποκαθιστά τον στίχο ως αυθύπαρκτη μονάδα, καθώς εντάσσει ολοκληρωμένα πλέον ποιήματα, εκεί που ώς τώρα μονάδα της ήταν αποκλειστικά το όλον, ως η μία και αδιαίρετη ενότητα της ποιητικής της πράξης.
Στίχοι ποιημάτων που συχνά αποτελούνται από θραύσματα στιγμιαίων σκέψεων, εκλάμψεις επιθυμιών, θα έλεγες για να γεμίσουν τα κενά του βασανιστικά κρυμμένου χρόνου. Τα κενά της ιστορίας επίσης που, όπως το ‘χει στη φύση της, ποτέ δεν μας λέει οριστικά πότε και πώς θα τελειώσει. Τα στιχουργικά της θραύσματα δεν είναι άλλο από τα μικρά σημάδια μιας άγνωστης συνέχειας: διαρκώς δημιουργικής, γιατί υπάρχουν πολλά κενά να καλυφθούν, και διαρκώς επώδυνης, ακριβώς γιατί η συνέχεια μένει για πάντα σιωπηλή και άδηλη, όμοια με πύλη της Δημιουργίας.

να περιμένω
χωρίς να περιμένω τίποτε
[…]

μα τώρα
που ακόμη σου μιλώ
αγάπη μου, άκου

      Υπάρχει έρωτας μετά το τέλος (του); Έλλειψη του έρωτα σημαίνει και απουσία του; Πρόκειται για ένα υπαρξιακό ερώτημα που το θέτει η ποίηση ή για ένα ποιητικό ερώτημα που το βάζει η ίδια η ζωή; Το τέλος πάντα πρόσκαιρο, για όσο η ψυχή αντέχει.

σιωπώ, την ηδονή των λέξεων
στερούμαι, αφθονώ σε πλησμονή
ζεστή την απουσία ζωντανεύω

      Η ζωή έχει τις υποδόριες διαδρομές της και αυτό που είναι, δεν είναι πάντα αυτό που φαίνεται. Η απουσία μπορεί να έχει ζωή, για όσο το υποκείμενο γνωρίζει βαθιά μέσα του ότι μια ιστορία δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη. Γι’ αυτό και, κατά την ανάπτυξη της ποιητικής σύνθεσης, το θέλω ακολουθεί το έχω. Γιατί αυτό που θέλω, καμιά πραγματικότητα δεν μπορεί, με τελεσίδικη σαφήνεια, να αποφανθεί ότι δεν (θα) το έχω. Καθώς μια ιστορία συνεχίζεται, ποτέ δεν ξέρουμε τι θα αναδυθεί από τις αφανείς διαδρομές της. Το κάθε τέλος αποτελεί αποκλειστικό πεδίο έκφρασης του υποκειμένου, αφού πρόκειται για τη δική του μυθοπλασία, δηλαδή την πλέον ασφαλή και σίγουρη εκδοχή της πραγματικότητας. Η ζωή διατυπώνει τα αιτήματά της με τον ίδιο τρόπο της τέχνης. Εκφράζω, κάθε καλλιτέχνης το ξέρει, σημαίνει αποφασίζω: η ζωή μπορεί να εκφράζεται, σαν να ήταν τέχνη, και η τέχνη να δρα, όπως ακριβώς η ζωή.

στο αρχαίο σύνορο
δώσε μου λόγια, λόγε
στης ιστορίας τη σκηνή

να συνεχίσω
το μαδριγάλι μου
να αρχίσω

      Αν τέχνη της ζωής είναι η πίστη σ’ αυτήν,
(με) σκέφτεσαι;                      άρα υπάρχω
πίστη στη ζωή σημαίνει παρεμβαίνω, με τη Δημιουργία.

συνθέτει
ιστορίες άλλες
χωρίς τέλος
τέλος των πάντων
χωρίς αρχή

Το τέλος δεν λογίζεται, για όσο η ψυχή αντέχει.

Αλλά η Δημιουργία προσδιορίζει τον άλλον, επίσης, εντός μου· πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς;

είσαι

υπ-
άρχεις
που πάει να πει
άρχεις υπό εμέ

      Το Μέλλον Είναι Γυναίκα, λοιπόν, όπως θα άρεσε στον Μάρκο Φερρέρι; Αλήθεια είναι ότι η ιδέα αυτή επανέρχεται, από τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, περνά μέσα από τις κοινωνικές της κατακτήσεις και αναδιαμορφώνεται, ως ποιητική αναγκαιότητα, σε μια διαρκώς εκκρεμή – και άλλο τόσο αναπόφευκτη – συνάντησή της με την Ιστορία.

Αλλά, για την ποιήτρια, ο προσδιορισμός του (συγκεκριμένου;) άλλου είναι ταυτόχρονα προσδιορισμός του εαυτού -και αντιστρόφως-, αφού:

εγώ
και
εσύ
είμαστε
ένα
Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως στρατηγική του ενδιάμεσου στόχου, αν δεν επρόκειτο για την αδήριτη πραγματικότητα των αισθημάτων. Αλλά και πάλι… μιας ιστορίας μύριες έπονται, καθώς τίθεται από τις αρχές της σύνθεσης:

ιδού εγώ Αντιγόνη ξεκινώ
με άλφα το λαμπρότατο

      Είναι η ίδια πάντα Αντιγόνη, η αενάως επιστρέφουσα, η με τα τρισμυριάδες ονόματα εκλεκτικές μεταμορφώσεις της εμφαίνουσα. Είναι, για παράδειγμα, η Γερτρούδη, τελευταία μεγάλη παρακαταθήκη του Καρλ Ντράγιερ, αυτή που περιφέρει το ανυπότακτο πνεύμα της σ’ έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, έτοιμη να υποστεί την προδιαγεγραμμένη αλλ’ αγέρωχη ήττα της. «Δεν γεννήθηκα για το μίσος αλλά για την αγάπη».

      Με το κλείσιμο αυτής της άτυπης τριλογίας η οποία ξεκίνησε με το Ο Κόσμος Σε Τρεις Πράξεις και συνεχίστηκε με το Στον Κήπο Γυναίκα – και αφού μας προϊδέασε ενδιαμέσως με το θεατρικό της Η Αντιγόνη Στην Αϊτή – η ποιήτρια φαίνεται να νιώθει για πρώτη φορά την ανάγκη να «δοκιμάσει» την ατομική της εμπειρία μέσα από μιαν έμφυλη ανάγνωση της πολύπαθης διαχρονίας των αισθημάτων. Το ατομικό αναβαπτίζεται εδώ από το ιστορικό – ακόμα κι αν αυτή η Ιστορία μετρά απ’ την αυγή του πολιτισμού – μέχρι το σύγχρονο κοινωνικό και πολιτικό του πλαίσιο.       

Τι ενυπάρχει, λοιπόν, σ’ αυτόν τον πόθο – της σύνθεσης, των προσώπων, της πολλαπλής Αντιγόνης, του κόσμου, για την ενότητα; Ο τίτλος ένα αποδεικνύεται ιδιαίτερα συνεπής: Η ιστορία μιας γυναίκας που συμβολίζει, γίνεται η ιστορία της Γυναίκας. Η Γυναίκα δημιουργεί την Ιστορία (της) και γράφει (για) το Μέλλον:

ώς την άκρη της αυτονομίας
ώς την άκρη του φόβου

στην όχθη της αγάπης

      Όπως αναγγέλλεται όμως, ήδη, στην προμετωπίδα:

αλλά συμφιλείν έφυν

Δηλαδή:

αλλά συμφιλείν έφυν
ώς την άκρη της αυτονομίας
ώς την άκρη του φόβου

στην όχθη της αγάπης

Kαι αυτό φαίνεται να είναι! Ο ποταμός επέστρεψε στην πηγή του. Η ιστορία εκβάλλει στις ρίζες της. Ο κύκλος έκλεισε. Απομένει όμως, πάντα, η Ιστορία… Αλλά για όσο το Μέλλον θα είναι Γυναίκα, για όσο η τελική συνάντησή της με την Ιστορία θα εκκρεμεί, ένα αόρατο νήμα θα ενώνει τους αιώνες. Σαν μυστική φωνή. Σαν ένα τραγούδι που άρθρωσε τη σιωπή του για να κρατήσει ζωντανή την ιστορία του, και σήμερα η ιστορία αυτή υψώνεται με όλη την υλική της δύναμη, ως Μούσα τρομερή και ανεκλάλητος:
Το όνομά μου είναι Αντιγόνη.

***

Ο Μανώλης Γαλιάτσος είναι μουσικοσυνθέτης· έχει μελοποιήσει μεταξύ άλλων Γιάννη Bαρβέρη, Καρλ Μαρξ, Αντόνιο Πόρτσια και Γιώργο Βέη. Τελευταίος του δίσκος: Διά Μέσου των Πραγμάτων, Μετά απ’ Αυτά, ΜLK 2022

mgaliatsos1@gmail.com