Η Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη, Ομότιμη Καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας-Μετάφρασης του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι γνωστή για το επιστημονικό και ερευνητικό της έργο στη λογοτεχνία του 19ου και 20ού αιώνα καθώς και στη Μετάφραση. Υπηρέτησε από πολλές θέσεις την Ανώτατη Εκπαίδευση, μετέφρασε Γάλλους συγγραφείς, δίδαξε σε Πανεπιστήμια της Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας και δημοσίευσε άρθρα και μελέτες σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά.
Ανάμεσα στις ερευνητικές της εργασίες εντάσσεται η παρουσίαση του γαλλόφωνου περιοδικού Graecia, που εκδιδόταν στο Παρίσι κατά την περίοδο 1910-1914. Ανακάλυψε το περιοδικό στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού, στην οποία δεν υπήρχε ολόκληρη η σειρά των 45 τευχών που είδαν το φως της δημοσιότητας. Χρειάστηκε να ανατρέξει και σε βιβλιοθήκες, όπως του Institut Neohellénique της Σορβόνης, του Institut de Langues et de Civilisations Orientales καθώς και στη Γεννάδειο και στη βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, για να αποκτήσει πλήρη εικόνα όλων των τευχών του περιοδικού. Χρειάστηκε, επίσης, να ταυτίσει κάθε τεύχος, επειδή συχνά έλειπαν τα εξώφυλλα και γι’ αυτό βασίστηκε στη σελιδαρίθμησή τους.
Η έρευνα της Τατιάνας Τσαλίκη-Μηλιώνη αποτυπώθηκε στο βιβλίο με τίτλο Το Γαλλόφωνο περιοδικό Graecia. Παρίσι 1910-1914, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις University Studio Press, το 2009. Στις 207 σελίδες του, γίνεται αναφορά στο περιεχόμενο του περιοδικού και αποκαλύπτεται η προσπάθειά του για ενημέρωση της γαλλικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετώπιζε το ελληνικό κράτος κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο (Βόρειας Ηπείρου, Μακεδονικό, Κρητικό και Νήσων).
Στην εισαγωγή του βιβλίου, η συγγραφέας παραθέτει απόσπασμα της Ανακοίνωσης της Διεύθυνσης του περιοδικού, στο οποίο επισημαίνεται ότι «η Graecia γεννήθηκε για να καλύψει ένα κενό και να εκπληρώσει ένα χρέος. Αν υπάρχουν τομείς που έχουν αξιοσημείωτα διερευνηθεί από τους διακεκριμένους συναδέλφους μας την Revue des Études Grecques και την έκδοση της Εταιρείας L’ Héllenisme, ο κόσμος και το νεοελληνικό πνεύμα δεν έχουν επί του παρόντος όργανο, το οποίο, στην τάξη την καλλιτεχνική και κοινωνική να διασφαλίζει την εκπληκτική και γόνιμη δραστηριότητά τους: κι αυτό το κενό η Graecia επιθυμεί να καλύψει».
Το περιοδικό δεν παρουσίαζε μόνο θέματα που ήταν προσαρμοσμένα στα ιστορικά γεγονότα της εποχής. Παράλληλα, εκδήλωνε και άλλες δραστηριότητες (διοργάνωση διαλέξεων, Εκθέσεων, Συναντήσεων, εκδόσεις βιβλίων, αφιερώματα σε ειδικά ζητήματα). Η Graecia διευθυνόταν από δύο Επιτροπές, με έδρα το Παρίσι και την Αθήνα αντίστοιχα. Ηγετικά στελέχη της ήταν η Γαλλίδα διανοούμενη Juliette Lamber-Adam, στο φιλολογικό και πολιτικό σαλόνι της οποίας εκφράζονταν δημοκρατικές και φεμινιστικές απόψεις, η Αμαλία Βαλσαμάκη, γόνος της οικογένειας επιχειρηματικών του Βουκουρεστίου, ο Ανδρέας Ανδρεάδης, που η συμβολή του στην προβολή των εθνικών ζητημάτων ήταν σημαντική, καθώς και οι Ν. Πολίτης, Κ. Ροδοκανάκης κ.ά.
Στις σελίδες κάθε τεύχους (περίπου 30) υπήρχε και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, σκίτσα, πορτρέτα και εικόνες δημοσίων κτηρίων, ενώ στο εξώφυλλο αναγράφονταν τα περιεχόμενα, οι συνεργάτες, οι όροι συνδρομής και η ταχυδρομική διεύθυνση.
Η Τατιάνα Τσαλίκη-Μηλιώνη διαρθρώνει την έρευνά της σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζει τα περιεχόμενα κάθε τεύχους και επιλεγμένα άρθρα. Σχολιάζει όσα από αυτά παρουσιάζουν ενδιαφέρον και μεταφέρει απόψεις που είχαν διατυπωθεί για την ελληνική πραγματικότητα εκείνης ή και προγενέστερης εποχής.
Στο δεύτερο κεφάλαιο εντάσσει τέσσερις μελέτες. Η πρώτη μελέτη έχει ως θέμα της τα γαλλόφωνα λογοτεχνικά περιοδικά και την περίπτωση του περιοδικού Graecia στην εποχή των Βαλκανικών Πολέμων. Η δεύτερη αναφέρεται στο γλωσσικό ζήτημα και στον τρόπο με τον οποίο το χειρίζεται η Graecia. Η τρίτη παρουσιάζει την προβολή της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας από τις σελίδες της Graecia και η τέταρτη την αρθρογραφία για τον Ζαν Μορεάς.
Στο τρίτο κεφάλαιο παραθέτει μεταφράσεις κειμένων που έκανε η συγγραφέας από τα γαλλικά. Ανάμεσά τους η Διακήρυξη του περιοδικού, την οποία υπογράφει η Juliette Adam, δύο ανέκδοτες επιστολές του Εμμανουήλ Ροΐδη που απευθύνονται στον Ψυχάρη και αναφέρονται στο γλωσσικό ζήτημα, ο λόγος του Δ. Βικέλα σε μια από τις πρώτες τελετές για την επέτειο της εθνικής ανεξαρτησίας, τα Χρονικά των Νεοελληνικών Γραμμάτων, η κίνηση των Ιδεών στη Γαλλία, κ.ά.
Το βιβλίο της Τατιάνας Τσαλίκη-Μηλιώνη προσλαμβάνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι διευκολύνει τον αναγνώστη να διαπιστώσει τον βαθμό στον οποίο ευαισθητοποιούνταν οι Έλληνες του εξωτερικού απέναντι στα καίρια προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ελλάδα στην προσπάθειά της να εντάξει στα όριά της περιοχές που παρέμειναν αλύτρωτες, αλλά και να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες που απαιτούσε η αναδιοργάνωση της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής.
Μανώλης Μ. Στεργιούλης
