Με μια σειρά βιβλίων που ξεκινούν από το ιστορικό / κοινωνικό μυθιστόρημα και φτάνουν έως σε ιστορικές μονογραφίες για παιδιά, άλλοτε χρησιμοποιώντας το εύρος μιας μυθιστορηματική αφήγησης κι άλλοτε τη συντομία μιας συλλογής διηγημάτων, η Μαρία Σκιαδαρέση από το 1996 όπου μας συστήνεται με την saga «Άτροπος ή Η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε” (Πατάκης) έως και σήμερα έχει κατοχυρώσει μια ξεχωριστή και εντόνως ποιοτική θέση στη σύγχρονη λογοτεχνία μας.
Ξεχωριστή και ποιοτική η γραφή της, αλλά πάντα και ικανή να αγγίξει ένα ευρύτερο κοινό που αναζητά να γοητευθεί από μια αφήγηση η οποία μπορεί και στήνει έναν ολόκληρο κόσμο.
Τα συνήθως πολυσέλιδα έργα της Σκιαδαρέση δεν ανήκουν (με αυστηρή κατάταξη) στα ιστορικά μυθιστορήματα. Αλλά ‘πατούν’ πάνω στην Ιστορία και οι ήρωές της όσο κι αν ζούνε έντονα μέσα στον μυθιστορηματικό τους χρόνο, εντούτοις δείχνουν πως αποτελούν συνέχεια ενός κοινωνικού παρελθόντος ενώ παράλληλα φωτίζουν και το παρόν τους.
Από αυτήν την άποψη είναι έργα φιλόδοξα, καθώς επίσης και τολμούν να θέσουν μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι και μια διαχρονική καταγραφή και εμπλοκή του έρωτα.
Στο τελευταίο της αυτό μυθιστόρημα, η Σκιαδαρέση μέσα σε 380 σελίδες αναπτύσσει την ιστορία της και αφήνει τα κεντρικά πρόσωπα να αφηγηθούν την εξέλιξη των γεγονότων.
Τόπος όπου όλα θα συμβούν η βοιωτική γη. Αλλά -το έργο αναφέρεται στο παρόν- σε αυτή τη γη πλέον ζούνε και άτομα άλλης κουλτούρας, διαφορετικής καταγωγής. Η παγκοσμιοποίηση διαπερνά όχι μόνο τις οικονομικές συνθήκες, αλλά και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Έτσι δίπλα σε χαρακτήρες που οι ρίζες τους φτάνουν έως τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, συναντάμε και άτομα που έχουν άλλα βιώματα και άλλες θρησκευτικές και ιδεολογικές καταβολές.
Ο μετανάστης -στο έργο αυτό της Σκιαδαρέση- έχει τη δική του φωνή και τα δικά του ποικίλα πάθη. Και αυτές οι φωνές και αυτά τα πάθη ισότιμα συμπορεύονται με τα αντίστοιχα του ντόπιου πληθυσμού. Πάνω στη συμπόρευση αυτή η συγγραφέας πλάθει τον μύθο της. Και με συνειδητή προσπάθεια αποφασίζει να ενεργοποιήσει το αρχαίο δράμα που στα ίδια χώματα , μα πριν από αιώνες, είχε συντελεστεί.
Μυθιστόρημα πολυπρόσωπο και ίσως η προσπάθεια να δοθεί μια περίληψη της υπόθεσης να το αδικούσε. Θα το αποφύγω, άλλωστε στη λογοτεχνία δεν έχει τόση σημασία το τι λέγεται όσο το πως αυτό λέγεται.
Κι επίσης -και πάντα συνειδητά- η Σκιαδαρέση δίνει και μια απόχρωση αστυνομικής πλοκής στο έργο της. Αλλά δεν είναι τα κρυμμένα μυστικά αυτά και μόνο που κράτησαν το συγγραφικό της ενδιαφέρον. Θα έλεγα, μάλιστα, πως δεν είναι μήτε και τα ατομικά πάθη. Βαθιά όσο και ουσιαστικά η Μαρία Σκιαδαρέση τοποθετείται πολιτικά απέναντι τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν -η ευρωπαϊκή γεωργική πολιτική, οι μετανάστες και πρόσφυγες, τα νέα ήθη του γεωργικού κόσμου, αποτελούν κομβικής σημασίας σημεία της εξέλιξης των γεγονότων. Κι αυτό είναι ίσως και το σημείο που δίνει στο έργο της -το συγκεκριμένο αλλά και στο γενικότερο- τη δική της σφραγίδα. Μια συγγραφέας που τοποθετείται απέναντι στο κοινωνικό συμβάν.
Μα είναι ακόμα και η χρήση της γλώσσας. Το να δομείς όλο το έργο σου σε πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις αποτελεί μέγιστο ρίσκο. Κάθε φωνή πρέπει να διαθέτει τη δική της χροιά και να ενεργοποιείται από διαφορετικά συναισθήματα. Και η Σκιαδαρέση αυτό το πετυχαίνει εξολοκλήρου. Στα συν του έργου να προστεθεί και η ουσιαστική και ολοζώντανη ανάδειξη του τρόπου σκέψης ανθρώπων που προέρχονται από άλλες κουλτούρες.
Και βέβαια οι τόσο σπαρταριστές περιγραφές του τοπίου και των καιρικών φαινομένων -γιατί επαρχία είναι όχι μόνο ή και τόσο οι άνθρωποι, όσο κυρίως η ίδια η Φύση.
Ένα σύντομο παράδειγμα: «Ο ήλιος έχει γείρει και δεν καίει, ένα αεράκι δροσερό έρχεται από τη θάλασσα. Παρότι δεν την βλέπουν, ξέρουν καλά πως βρίσκεται εκεί, κάπου ανάμεσα στο στρίφωμα των κάμπων και στα βουνά που ορθώνονται πάνω στο ρόδινο κορμί της Εύβοιας».
Μυθιστόρημα σίγουρα πρωτότυπο και ικανό να διεκδικήσει αναγνώσεις από μια ευρύτερη γκάμα αναγνωστών -από εκείνους που αρέσκονται να περιπλανιόνται σε σκοτεινά υπόγεια μη ελεγχόμενων παθών, μα και από εκείνους που στέκονται στοχαστικά πάνω σε λέξεις, φράσεις και παραγράφους.
