Ο πίνακας αυτός είναι ένας από τους αγαπημένους μου, και κατά τη γνώμη μου, ο καλύτερος του Μαριά Φορτούνι, Ισπανού ζωγράφου.
Στη σύντομη καριέρα του ο Μαριά Φορτούνι (1838 – 1874), όπως οι περισσότεροι εικαστικοί της εποχής του, εικαστικοί του κινήματος του Ρομαντισμού, επηρεάστηκε βαθιά από τον Οριενταλισμό. Επίσης, ως Ισπανός, φέρει ισχυρή πάνω του τη στάμπα της τέχνης του Γκόγια.
Ωστόσο o πίνακας με τον οποίο θα ασχοληθούμε εδώ δεν έχει μεγάλη σχέση με τα υπόλοιπα έργα του, καθώς κινείται ανάμεσα στον ιμπρεσιονισμό, με έναν προφητικό, θα έλεγε κανείς, χειρισμό της πινελιάς και του χρώματος. Διακρίνουμε πάντα κάποια στοιχεία οριενταλισμού, όμως περισσότερο επηρεάζεται από την ιαπωνική τέχνη ενώ, προχωρώντας στον μοντερνισμό, εκφράζεται με πλήρη εικαστική ελευθερία.
Ο πίνακας είναι μια οικογενειακή απεικόνιση, από ζωγράφο σε ζωγράφο, καθώς ο Μαριά Φορτούνι προόριζε να τον δωρίσει στον μεγάλο ζωγράφο Federico de Madrazo, πατέρα της γυναίκας του Σεσίλια. Για τον λόγο αυτό είναι και το πιο ελεύθερο και προσωπικό έργο του.
Πρόκειται για ένα έργο είναι ημιτελές, κάτι που μας δίνει την ευκαιρία να δούμε την πινελιά του ζωγράφου, να διακρίνουμε τις προθέσεις του πριν αυτές οριστικοποιηθούν, να κρυφοκοιτάξουμε την τεχνική του, αλλά και ατόφια τα συναισθήματα του δημιουργού.
Απεικονίζει το γιαπωνέζικο δωμάτιο στη βίλα Αράτα, θερινή κατοικία της οικογένειας Φορτούνι, στο Πόρτιτσι.
Τα δύο παιδιά που απεικονίζονται είναι τα παιδιά του Μαριά Φορτούνι, ο γιος του Μαριάνο και η κόρη του Μαρία Λουίζα. Ο Μαριάνο νήπιο μόλις τριών ετών, είναι σχεδόν γυμνός, σκεπασμένος με μια μπλε μεταξωτή κουβέρτα με φωτεινά σχέδια, και στο κεφάλι φοράει μάσκα. Η Μαρία Λουίζα, με κατάλευκο φόρεμα, που με τις φωτοσκιάσεις μοιάζει βελούδινο ή μεταξωτό, ξαπλωμένη πάνω σε μεγάλες μαξιλάρες, κάνει αέρα με μια βεντάλια. Δεξιά πάνω από το κεφάλι του κοριτσιού ένα κλαράκι και δυο πεταλούδες, τεχνική και χρώμα καθαρά ιαπωνικής επιρροής.
Στον τοίχο βλέπουμε τη δουλειά με τη σπάτουλα, τη μίξη των χρωμάτων, τις δοκιμές που κάνει με αυτά ο Φορτούνι.
Το δάπεδο μοιάζει να έχει γίνει με ενιαία τεχνική και χρώμα. Στα αριστερά όμως διακρίνουμε την πρόθεση του καλλιτέχνη να κατεβάσει προς τα κάτω τα φυτά που φουντώνουν μέσα στο κασπώ. Το πράσινο μεγάλο φύλλωμα της μονστέρας, από κάτω το πιτσιλωτό φύλο της μπιγκόνιας με τη σκούρα απόχρωση στο εσωτερικό του, λουλούδια λευκά, νομίζω είναι αγάπανθοι, κίτρινα, κατιφέδες ίσως, κόκκινα, μήπως πελαργόνια (αφήστε με να μαντεύω!), και πίσω από τη σύνθεση ένα καφασωτό για τη στήριξη των φυτών.
Στην άκρη αριστερά του μακρόστενου ντιβανιού ο ζωγράφος έχει αρχίσει να δουλεύει σχήματα που θυμίζουν λαχούρι. Το ουδέτερο χρώμα της ώχρας τονίζεται από τις μαξιλάρες και το κουβερτάκι, όπου ο Φορτούνι με τα χρώματα – μαύρο, κόκκινο, πράσινο, μπλε – μας δίνει μια θαυμαστή αίσθηση υφής, της πολυτελούς, απαλής στόφας.
Ο πίνακας χωρίζεται σε τρία επίπεδα – δάπεδο, ντιβάνι, τοίχος – και διαχωρίζεται επίσης χρωματικά. Και στο επίκεντρο οι εύθραυστες φιγούρες των παιδιών που μοιάζουν να περιβάλλονται προστατευτικά από το σκηνικό του γιαπωνέζικου δωματίου. Συγκίνηση και τρυφερότητα σε συνδυασμό με άψογη αισθητική.
Ο Φορτούνι άρχισε το έργο αυτό το τελευταίο καλοκαίρι της ζωής του. Πέθανε από ελονοσία που κόλλησε καθώς ζωγράφιζε σε ένα δρόμο της Νάπολης, το 1874, σε ηλικία μόλις 36 ετών.
O γιος του Μαριάνο, αν και έχασε τον πατέρα του σε ηλικία μόλις τριών ετών, είχε ήδη προφτάσει να δημιουργήσει έναν ασυνήθιστα ισχυρό συναισθηματικό δεσμό μαζί του.
Με έδρα τη Βενετία ο Μαριάνο Φουρτούνι υιός εξελίχθηκε σε σπουδαίο εικαστικό, φωτογράφο, σκηνογράφο και σχεδιαστή. Μάγιστρος στα υφάσματα και στη μόδα είδε τα έργα του να γίνονται ανάρπαστα στους κύκλους της αριστοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο που ο Προυστ αναφέρει τις δημιουργίες του στο Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο. Έφτιαξε το αξεπέραστο Delphos pleated dress, βασισμένο στον αρχαιοελληνικό χιτώνα, με μια τεχνική που ακόμα θεωρείται αίνιγμα.
Βλέποντας το συνολικό έργο του πατέρα Φορτούνι, και συγκεκριμένα τον πίνακα που εξετάζουμε εδώ, Τα παιδιά του ζωγράφου στο γιαπωνέζικο δωμάτιο, διακρίνουμε ατόφιο το καλλιτεχνικό ίχνος – δεξιοτεχνία, βαθιά αίσθηση χρώματος, αισθητική, άψογη τεχνική – να περνάει από τον πατέρα στον γιο.
