Διονύσης Σαββόπουλος: Ποπ μουσική: Ένα εκκωφαντικό μυστήριο
Γ. Β.: -Τι αλλαγές στη μουσική έκφραση έφερε η ποπ μουσική και από ποιες γενικότερες κοινωνικές αλλαγές καθορίστηκε;
Διονύσης Σαββόπουλος: -Η ποπ. Ένα εκκωφαντικό μυστήριο. Μυστήριο το πώς αυτή η μουσική, γέννημα ενός τέρατος που λέγεται βιομηχανία του θεάματος, κατάφερε να ξεπεράσει τις προδιαγραφές του καταναλωτικού προϊόντος και να υψωθεί στις ανώτερες σφαίρες της λαϊκής μουσικής. Οι άνθρωποί της, αυτοί οι πρώην τρόφιμοι των ορφανοτροφείων, αυτοί οι προλετάριοι – ψώνια – λιγδερά μαλλιά, χωρίς ιδεολογία ή παράδοση παρηγορητική, υποχρεώθηκαν να υποδουλωθούν στην αθλιότητα ή να την ξεπεράσουν. Πώς, όμως, ξεπερνάς την αθλιότητα χωρίς ιδεολογία και χωρίς παράδοση;
Από ‘δω αρχίζει η δημιουργία. Από ‘δω αρχίζει η δικαιοσύνη. Και η ποπ επίσης. Εκ του μηδενός!
Το παραδοσιακό τραγούδι επηρεάστηκε βαθύτατα απ’ αυτήν, γιατί αναγκάστηκε, για πρώτη φορά στην ιστορία, να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που λέγεται μαζική επικοινωνία, μέσα παραγωγής, βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Πράγματα που δεν έβλεπε, κλεισμένο μέσα στην αυτάρεσκη επανάληψη των μουσικών του σχημάτων.
Η ποπ αφύπνισε τη συνείδηση της παραδοσιακής μουσικής, ακριβώς όπως ο φτωχός και κυνηγημένος μικρός αδερφός κάνει τον μεγαλύτερο, που αποκαταστάθηκε και νοικοκυρεύτηκε, να συνέλθει.
Γ.Β.: -Σε ποιο βαθμό έπαιξε θετικό – προοδευτικό ρόλο με την επίδρασή της πάνω στη νεολαία;
Διονύσης Σαββόπουλος: -Η ποπ υπήρξε άλλη μια δοκιμασία για το κριτήριο της νεολαίας. Οι περισσότεροι κατάλαβαν τη δύναμή της, κατάλαβαν τη διαφορά ανάμεσα στον Τομ Τζόουνς και τον Μικ Τζάγκερ, πλούτισαν τη γλώσσα τους, την προσπάθειά τους.
Άλλοι, πολλοί εκ των οποίων προοδευτικοί ιδεολογικά, την μίσησαν, προτιμώντας την αυταρέσκεια των λαϊκών οργάνων. Ανίκανοι κατά βάθος να καταλάβουν ότι η δύναμη που φτιάχνει την παράδοση είναι η ίδια ακριβώς που φτιάχνει και την επανάσταση. Απέδειξαν για άλλη μια φορά ότι δεν καταλαβαίνουν τίποτα.
Γ.Β.: -Έφτασε στην Ελλάδα η ποπ μουσική;
Διονύσης Σαββόπουλος.: -Ναι, αλλά δεν έπιασε πόστο. Αυτό που ακούστηκε, πάντως, στις ντισκοτέκ, στα ραδιόφωνα και στα παρα-Πατήσια κλαμπ, δεν ήταν μουσική ποπ, αλλά τσιχλόφουσκα. Μετάτρεψε τα παιδάκια σε θύματα της ίδιας τους της ανάγκης για ψυχαγωγία κι ότι να ‘ναι. Παιδομάζωμα! Παιδομάζωμα είναι όταν ένα ελληνόπουλο θέλει να κάνει τον Αμερικάνο. Μόνο που εδώ καμιά μάννα δεν μαλλιοτραβιέται που της παίρνουν το παιδί. Αυτό το παιδομάζωμα γίνεται αθόρυβα, χωρίς να το πάρει είδηση κανείς.
Γ.Β.: –Έχουμε ελληνική ποπ; Μπορούμε να ονομάσουμε έτσι τη δική σου μουσική;
Διονύσης Σαββόπουλος: –Όχι. Φυσικά η ποπ προσέχτηκε, αλλά παραμένει κατάκτηση των μεγαλουπόλεων της Δύσης, ξένη προς τις πνευματικές και υλικές μας προϋποθέσεις. Όσο για μένα, δυστυχώς ή ευτυχώς, η παράδοσή μου και η παιδεία μου σαν Έλληνα μουσικού, με υποχρεώνει σε μια απόσταση απ’ την ποπ, όσο κι αν την αγαπώ. Δεν με εμποδίζει, όμως, να τη θαυμάζω σε θεωρητικό ιδίως, αλλά και πρακτικό επίπεδο. Γιατί πρόκειται για μια μουσική που κάποια στιγμή μετέτρεψε την κατανάλωση σε επικοινωνία και το βιομηχανικό προϊόν σε λαϊκή τέχνη.
Ότι αφομοίωσα απ’ αυτήν εντάχθηκε μέσα στην εργασία μου και είναι πια δικό μου. Γιατί κατάλαβα τη δημιουργική δύναμη. Ότι δεν αφομοίωσα, σιγά – σιγά το πέταξε.
Αυτά μας είπε πριν από 50 χρόνια ο Διονύσης Σαββόπουλος σε μια απ’ τις σπάνιες εκείνη την εποχή συνεντεύξεις του.
Γιώργος Βοϊκλής
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 1975 στο 12ο τεύχος του περιοδικού «το καμίνι».
Το περιοδικό «το καμίνι»
Το Μηνιάτικο Νεολαιίστικο Περιοδικό «το καμίνι» ήταν δημοσιογραφικό όργανο της «Ένωσης για την Ποιότητα της Ζωής» (Ε.ΠΟΙ.ΖΩ.). Από τον Δεκέμβριο του 1974 μέχρι τον Απρίλιο του 1977 κυκλοφόρησαν 29 τεύχη του. Στις σελίδες του φιλοξενήθηκαν συνεντεύξεις, συνεργασίες και λογοτεχνικά κείμενα δεκάδων προοδευτικών καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων όμως Ο Γιάννης Ρίτσος, ο Βασίλης Ρώτας, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο Γιώργος Ιωάννου, ο Κώστας Μουρσελάς, η Κωστούλα Μητροπούλου κ.ά., Συνθετών όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Χρήστος Λεοντής, ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, καθώς και εικαστικών όμως ο Παναγιώτης Γράβαλος, ο Χρόνης Μπότσογλου, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο Αριστείδης Πατσόγλου κ.α. Στις σελίδες του δημοσιεύτηκαν επίσης, για πρώτη φορά ρεπορτάζ και άρθρα με θέμα την Οικολογία. (Περιβάλλον, Κατανάλωση, Διαφήμιση, Τρόπος ζωής, Ανθρώπινες σχέσεις.)
Ο Γιώργος Βοϊκλής γεννήθηκε το 1945 στη Σάμο και από το 1958 ζει στην Αθήνα. Τέλειωσε το Νυκτερινό Γυμνάσιο και παρακολούθησε σπουδές κινηματογράφου. Εργάστηκε σε πολλά χειρωνακτικά επαγγέλματα, στις οικοδομές και τη βιομηχανία, και από το 1987 είναι επαγγελματίας δημοσιογράφος. Από το 1962 μετέχει ενεργά στους κοινωνικούς και δημοκρατικούς αγώνες. Από το 1975 μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 16 βιβλία του, τα έξι από τα οποία ανήκουν στην κατηγορία της λογοτεχνίας για εφήβους. Είναι παντρεμένος με την φιλόλογο – ιστορικό Μαρία Καββαδία και έχουν μια κόρη, την Καλή.
