Ο Πυρίμαχος: ο ανθιστάμενος στο πυρ, στη φωτιά.
Ο Όνειρος ή το Όνειρον: ενύπνιον, οπτασία καθ’ ύπνον, το κάθε τι μη πραγματικό, φαντασιοκόπημα, πόθος διακαής. (Από το ορθογραφικό και ερμηνευτικό λεξικό του Δ. Δημητράκου).
Θα μείνω στην ερμηνεία του ονείρου ως πόθου διακαούς. Που μπορεί να αντέχει, να αναγεννιέται, να προσφέρεται, να συνθέτει εικόνες φωτός, εικόνες τοπίων, εικόνες παρελθόντος και μέλλοντος, αλλά και εικόνες σκότους. Που μπορεί ακόμη ο διακαής πόθος -δηλ. το όνειρο- να επιτρέπει να διαπιστώνεις τη ρήξη, την ήττα, ακόμη και μια ερωτική στειρότητα που πλανάται στον αέρα μέσα στην καθολική ατολμία του σήμερα και ταυτόχρονα την αξία ενός οργασμικού έρωτα.
Έτσι αυτά τα όνειρα ανθιστάμενα συνιστούν πρωτογενές υλικό πυρίμαχο. Υλικό που αντέχει. Και ως πυρίμαχα δηλώνουν το άχρονο κομμάτι της συνεχούς ύπαρξης τους.
Στο ποίημα ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΡΚΕΣ διαβάζουμε:
«Όμως το όνειρο είναι διαρκές!
Μετασχηματίζει το παρόν
πεθαίνει συνεχώς κι αναγεννιέται.»
Πιο κάτω:
«Δεν υπηρετεί πολυτέλειες και πόρνες.
Δεν συζητά με βουλευτές.
Δεν εκπροσωπείται!»
Και πιο κάτω:
«Το όνειρο υπάρχει
όταν όλα όσα η ζωή μας δώρισε κυλούν
χωρίς αντάλλαγμα.»
Μετασχηματίζουν λοιπόν το παρόν τα όνειρα, πεθαίνουν και αναγεννιούνται, δεν εκπροσωπούνται εν τέλει, υπάρχουν χωρίς αντάλλαγμα. Με μία λυρικότητα ιδιόμορφη θα έλεγα το βιβλίο της Αναστασίας Πεπέ δρα σαν ανθεκτικό υλικό ζωής στο κοινωνικό “πυρ” που μας πυρπολεί. Σαν τα κυκλάμινα που πρόσεξα φέτος να βγαίνουν μαζικά πάνω στην καμένη, για πολλοστή φορά, γη της Αττικής.
Και εδώ έρχεται να συμπληρώσει τα “πυρίμαχα όνειρα” ο στίχος του Διονυσίου Σολωμού, που πιστεύω ότι είναι πάντα επίκαιρος: “ Με λογισμό και μ’ όνειρο “. Όχι φαντασία, η φαντασία μοιάζει στείρα πορεία προς τη μίμηση, το όνειρο είναι το εναργές, σημαντικό στοιχείο της ζωής. Βλέπω ο λογισμός λοιπόν και το όνειρο να συνομιλούν μεταξύ τους σ’ αυτό στο βιβλίο.
Υπάρχει ακόμη ένας ιδιάζων υπερρεαλισμός, με τα χαρακτηριστικά της αναζήτησης του ιερού στην καθημερινή ζωή, της σκέψης με απουσία ελέγχου, της πνευματικής στροφής προς την παιδική ηλικία και τον αυτόματο καθαρό ονειρικό ψυχισμό. Γίνονται αναφορές στη φύση, στη γυναίκα, στο παρόν που πραγματεύεται καταστάσεις καθημερινές, γεγονότα επίκαιρα όπως η αρπαγή του πλούτου και η αλλοίωση της προσωπικότητας.
Στο ποίημα Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ διαβάζω:
«Σήκωσε λίγο, αν μπορείς, το βλέμμα!
Δες τα πουλιά με σιδερένιες μύτες
εσένα θέλουν για φαΐ κι εμένα»
ή
«Σαπίζουν οι τσέπες των παντελονιών.»
Υπάρχουν επίσης στο βιβλίο 4 κείμενα αυτόματης γραφής που τοποθετούνται εντέχνως ανάμεσα στις σελίδες των ποιημάτων, με λέξεις-φράσεις καρφιά όπως: «Η ηδονή αυτή δεν είναι του κεφαλαίου. Είναι των δυό μας.»
Και ένα υπέροχο, κατά την γνώμη μου, πεζοποίημα στο τέλος, για την ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ που παρά τη φιλοσοφική, πεσιμιστική και αποφατική του διάσταση, καταλήγει με ένα αισιόδοξο, λυρικό Χάι-κου.
«Των νέων μωρών
τα γερά μπράτσα διψούν
για υπέρβαση.»
Η φύση περιγράφεται άλλοτε με εσωτερικό λυρισμό, άλλοτε με άλογο τρόπο, τοποθετώντας μέσα της συμβάντα και πρόσωπα, σκέψεις και θύμησες… Εικόνες των φυσικών στοιχείων χρησιμεύουν για μια ένδον κατάδυση ίσως λυτρωτική εν τέλει.
Διαβάζω από το ποίημα ΟΛΟΓΙΟΜΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ:
«Θα ‘ρθει μια μέρα που όλα τα στραβά ο καιρός θα τα σβήσει!
Έτσι μου λέει η αποψινή σελήνη.
Να μείνω ήρεμη, καλά κρυμμένη και να βλέπω…»
Εικόνες της πόλης και των αρχαίων μνημείων μετασχηματίζονται σε οράματα, όπως στα δύο ποιήματα ΑΣΗΜΑ ΟΡΑΜΑΤΑ και ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ.
Ο έρωτας γυροφέρνει ανήσυχος προσδοκώντας περισσότερη τόλμη, υπάρχει η αγωνία της ισότιμης θέσης της γυναίκας στο σήμερα- ως τώρα ανεκπλήρωτο όνειρο- όπως στο ποίημα ΑΔΥΝΑΜΙΑ. Συνυπάρχουν ακόμα στα ποιήματα: το βάρος και η απειλή προς τους πολίτες από ένα πολίτευμα μη δημοκρατικό, η ανάταση του Αττικού φωτός, καθημερινές απλές συγκινήσεις, οι ήττες του παρελθόντος και του παρόντος, τα αρχαία σημάδια μας, (κάποια σκίτσα με πενάκι της Αναστασίας Πεπέ στο βιβλίο δείχνουν την αγάπη της γι’ αυτά τα αρχαία σημάδια) και το σκοτάδι, οι κακοτοπιές αλλά και η εναντίωση σ’ αυτές.
Δεν είναι το ίδιο καλά όλα τα ποιήματα της Αναστασίας Πεπέ. Αλλά σε ορισμένα η διαύγεια είναι μεγάλη και ο ήχος τους μέταλλο καμπάνας. Ξεχωριστά είναι δύο ποιήματα σε μορφή σονέτου. Αυτά με τους τίτλους ΠΥΡΙΜΑΧΑ ΟΝΕΙΡΑ και ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ. Το πρώτο απ’ τη ζωή της πόλης, το δεύτερο απ’ την τελείως διαφορετική εικόνα της στη φύση που ανασύρει το βάρος της ιστορίας και ζωντανεύει τις αξίες της.
Από τα ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ:
«Το παρελθόν φαίνεται παρόν στα μονοπάτια
με τα άγρια πέτρινα σκαλοπάτια του βουνού.
Πως ανεβοκατέβαιναν με όπλα στα χέρια;
Πως πολεμούσαν στα χιόνια, στον κίνδυνο του εχθρού;»
Και να τελειώσω με την αναφορά σ’ ένα ποίημα, σχεδόν στη μέση του βιβλίου, όχι τυχαία αφιερωμένο στην μνήμη του Έκτορα Κακναβάτου με τίτλο Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, για μένα αρκετά σκοτεινό, πολύπλοκο, περιγραφικό και μακροσκελές, με πολλές αναγνώσεις, πολλά υπερρεαλιστικά στοιχεία, ιδιαίτερα επίκαιρο που επιθυμεί και συγχρόνως απαιτεί την υπέρβαση στη ζωή. Στη ζωή με Ζ κεφαλαίο:
«Έπειτα σίμωσε την ιδέα σου,
πλάσε την
φόρεσε μάσκα, περιδέραια αν δε σ’ ακολουθήσει
πες της, κάνε τη δική σου, φώναξε:
Ζήτω η ελευθερία!
Αυτό ειν’ όλο!
Μην έχεις αυταπάτες.»
Αυτή είναι ίσως η φωνή η πιο σημαντική της ποιητικής συλλογής!
Δομή και αισθητική χαρακτηρίζουν απ’ την αρχή ως το τέλος τη συλλογή ΠΥΡΙΜΑΧΑ ΟΝΕΙΡΑ. Εξώφυλλο, ενότητες και σχέδια βρίσκονται σε αρμονία. Όλα δείχνουν και στοχεύουν στον παράγοντα άνθρωπο ως συλλογικό ον. Ως Εκηβόλος Απόλλων να δρα το βιβλίο… Τελικά ταξιδεύοντας η ποίηση της Αναστασίας Πεπέ με αποσκευές τα απαραίτητα «Πυρίμαχα Όνειρα», κατά κάποιο τρόπο επιθυμεί αλλά και απαιτεί την αλλαγή του κόσμου τούτου.
Αθήνα 20/01/2025.
Μπερτζουάνης Πέτρος
