“…αρμονία, διαφωνία, αρμονία…”. Ο Ποιητής εις αναζήτησιν των αιώνιων πυθαγόρειων συμπαντικών αρμονικών καμπυλών, που καθιστούν το Κάλλος ταυτόσημο με την Αλήθεια και την Γνώσιν, εκείνα που κάποιοι αργότερα επιχείρησαν να λερώσουν με τον φασιστικό συνδυασμό τους.
Ο Λόρδος Βύρωνας ήταν μέγιστος γιατί ήταν απελπισμένος, ο τελευταίος ρομαντικός ποιητής που θυσίασε το σαρκίο του στον βωμό μιας μεγάλης Ιδέας, της Ελευθερίας, της μόνης ίσως που αξίζει να υποταχτεί κανείς και να δεχθεί να διαμελιστεί σε κομμάτια, σαν τον Πενθέα στον μυθικό Κιθαιρώνα, σφάγιο στον βωμό ενός αποτρόπαιου πολύσημου θεού τής Εκδίκησης.
Ό,τι είναι ο Κιθαιρώνας για τον Υβριστή Πενθέα είναι το Μεσολόγγι για τον ένθεο ασκητή τής ηδονής Λόρδο Βύρωνα. Είναι ελληνικός με μια περίεργη αντιστροφή μέσα στον χωροχρόνο, με μια κυκλική συχνότητα που μοιράζει τα πράγματα στα δυο και τα επανενώνει. Ο Δυτικός ρασιοναλιστικός διπολισμός είναι απλώς το καύσιμο για την υψικάμινο τής εμπνεύσεως του Μεγάλου Διανοητή που πάσχει ΜΕ το σώμα του, αρνούμενος κάθε διαχωρισμό και βιώνοντας στην πράξη το ωκεάνιο συναίσθημα, εκείνο που μόνον οι ποιητές, οι τρελοί και οι εκστατικοί πυροβάτες μπορούν να βιώσουν πλέρια στο πετσί τους (ειδικά όταν είναι και τα τρία ταυτόχρονα).
Η Kundalini τού ποιητή είναι ιερή άπαξ και εγερθεί, δεν δαμάζεται πια, δεν κουλουριάζεται στη φωλιά της, δεν βαυκαλίζεται, δεν συμβιβάζεται… “Είδα τα φίδια σταυρωτά με τις οχιές πλεγμένα πάνω στην κακή γενιά τη μοίρα μας…” λέει ο Σεφέρης στο ποίημά του “Μυκήνες” (του 1935). Και ο Τειρεσίας (σε ουδέτερο άρθρο “το”) που έτυχε να γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου φριχτού συναπαντήματος έχασε το φύλο του και μεταλλάχθηκε σε ένθεο μάντη και προφήτη, πλην όμως τυφλός περιερχόταν το Μαύρο Φως που τον κατέκλυζε εντός και τον ζωοποιούσε στοιχειώνοντάς τον.
Αυτές τις αντιφάσεις μόνον οι μεγάλοι ποιητές μπορούν να γεφυρώνουν ακροβατώντας πάνω στο Χάος ισορροπώντας ιδιοφυώς ανάμεσα στο Μηδ-ΈΝ(α) και στο ΆΠΑΝ.
Δεν υπάρχει κανόνας, συνταγή για την Τέχνη. Είναι ρυθμός, κυτταρικός, ακόμα κι όταν μοιάζει άτακτος ή φθίνων. Ολάκερο το Σύμπαν είναι ρυθμός, “ένας απλός παλμός” όπως λέει ο Σεφέρης για τον κόσμο.
Σε αυτή την πραγματικά πειραματική και πρωτότυπη παράσταση οι ήχοι των πουλιών, των εξαγριωμένων ανθρώπων και της ανήσυχης Φύσης σμίγουν με μια μουσική χορευτική, πάλλουσα σαν το φως πάνω στη χορδή ενός φτερού που αρνείται την βαρύτητα.
Θαύμασα τις φωνητικές ακροβασίες τραγουδιστών και μουσικών καλλιτεχνών που λειτούργησαν πέρα από τα όρια της συνήθους αντιλήψεως για την αρμονία και το δυσαρμονικό, το “ά-σχημο”. Όλα έχουν σχήμα, φτάνει να διαθέτουμε υπομονή να τα εκλάβουμε ως είναι.
Το τραγούδι είναι τραγούδι, ο στίχος στίχος και η Ποίηση ποίηση. Όταν αυτά συνενώνονται σε ένα μιλάμε για ευτυχία, για την “αγία τριάδα” των καθολικών παγανιστών εξημερωτών τού Χάους. Η εποχή μας έχει ανάγκη από γεφυροποιούς, από ειρηνοποιούς, από πραείς διπλωμάτες…
Τι καλύτερο, ευστοχότερο και αποτελεσματικότερο από τους πνευματικούς ανθρώπους όταν ρηξικέλευθοι είναι αφήνοντας πίσω τους τις παλαιές δοκιμασμένες μορφές κι επιζητώντας το διαφορετικό για χάρη τής ομοιομορφίας.
Τότε διαφωνούν συμφωνώντας και τανάπαλιν.
Ο λόγος τεμαχισμένος σε κβάντα ήχου γίνεται φράκταλ φωτός ανεσπέρου.
Αξιέπαινοι οι εκπληκτικοί συντελεστές αυτού του απολύτως επιτυχημένου πειράματος:
Γιάννης Αγγελάκης DUST. μουσικό δράμα για τον Λόρδο Βύρωνα για δύο ανδρικές φωνές και επτά μουσικούς (2020): Χρήστος Κεχρής (τενόρος), Βαγγέλης Μανιάτης (βαρύτονος), Μαριλένα Δωρή (μπάσο φλάουτο, πίκολο), Γραμμένος Χαλκιάς (μπάσο κλαρινέτο), Γκουίντο ντε Φλάβιις (βαρύτονο σαξόφωνο), Σπύρος Βέργης (τρομπόνι), Κώστας Σερεμέτης (κρουστά), Ελευθερία Τόγια (βιόλα), Αλέξανδρος Μποτίνης (βιολοντσέλο).
Ορέστης Παπαϊωάννου TWO SONGS FOR THYRZA (ΔΥΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΣΑ)
σε ποίηση του Λόρδου Μπάιρον για βαρύτονο και μουσικό σύνολο (2020): Σωτήρης Τριάντης (βαρύτονος), Μαριλένα Δωρή (φλάουτο, πίκολο, άλτο φλάουτο),
Γραμμένος Χαλκιάς (κλαρινέτο, μπάσο κλαρινέτο), Κώστας Σερεμέτης (κρουστά)
Απόστολος Παληός (πιάνο), Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί), Ελευθερία Τόγια (βιόλα),
Αλέξανδρος Μποτίνης (βιολοντσέλο).
Ασπασία Νασοπούλου D-R-T σε ποίηση του Λόρδου Μπάιρον για τενόρο, βαρύτονο και μουσικό σύνολο (2020): Χρήστος Κεχρής (τενόρος), Βαγγέλης Μανιάτης (βαρύτονος), Γραμμένος Χαλκιάς (μπάσο κλαρινέτο), Μίσλαβ Ρέζιτς (κιθάρα), Κώστας Σερεμέτης (κρουστά), Απόστολος Παληός (πιάνο), Διονύσης Βερβιτσιώτης (βιολί), Αλέξανδρος Μποτίνης (βιολοντσέλο).
Μουσική διεύθυνση Βλαδίμηρος Συμεωνίδης.
Μουσικό σύνολο ANAX – Cultural Projects
Υπεύθυνος συνόλου: Αλέξανδρος Μούζας
Βιντεοσκόπηση, τηλεσκηνοθεσία, μοντάζ: Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης.
Μετάφραση ποιημάτων στα ελληνικά: Λένια Ζαφειροπούλου.
Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου, “η επετειακή συναυλία της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για το 2021 The Cornelian Secret, με νέα έργα των Γιάννη Αγγελάκη, Ασπασίας Νασοπούλου και Ορέστη Παπαϊωάννου βασισμένα στην ερωτική ποίηση του Λόρδου Μπάιρον, έρχεται στην GNO TV. Η μοναδική αυτή συναυλία αποτελεί ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στους τρεις Έλληνες συνθέτες και εντάσσεται στον θεματικό κύκλο «Ωδές στον Βύρωνα», ο οποίος αποδίδει φόρο τιμής στον εμβληματικό ρομαντικό ποιητή και φιλέλληνα Λόρδο Μπάιρον. Τον κύκλο επιμελείται ο συνθέτης Αλέξανδρος Μούζας”.
Δείτε το. Είναι ένα αλλόκοτο μαύρο διαμάντι σπάνιας ομορφιάς που σε καθηλώνει με έναν τρόπο μαγικώς αρχετυπικόν. Έτσι πρέπει να είναι η Τέχνη όταν Ποίηση διαχειρίζεται και συμπεριλαμβάνει.
Αυτές οι πολυσυλλεκτικές πολυφωνικές συνεργασίες είναι ιδιαίτερα ευοίωνες για τον καλλιτεχνικό μας ορίζοντα, γιατί φαίνεται πως ξεφύγαμε οριστικά από τον ατομικισμό και την ιδιωτεία των “σκηνοθετών-θεών” και διαφόρων “δεινοσαύρων”, “ιερών τεράτων” παλαιάς κοπής. Οι νέοι λογοτέχνες και καλλιτέχνες ξέρουν να συνεργάζονται και να δημιουργούν με συλλογικό τρόπο. Τι καλύτερο για την “περιρρέουσα ατμόσφαιρα” στα μεταβατικά, προκλητικά και αξιοποίηση χρόνια τής πολύπλευρης πολιτισμικής Κρίσης που βιώνουμε εκόντες-άκοντες, πανευτυχείς όμως βαθιά μέσα μας γιατί κάτι καινούργιο γεννιέται. Τέλος το παλιό και πεθαμένο. Οι βρικόλακες στους τάφους τους κι εμείς, οι αιώνιοι νέοι, πανέτοιμοι να ξυπνήσουμε ανάμεσα στους …ζωντανούς. Οι παλιές μορφές πέθαναν. Ζήτω η νέα Τέχνη, όσο υβριδική, όσο μεταλλαγμένη κι αν μας φαίνεται. Είναι ελπιδοφόρα. Σήμερα παρακολουθούμε ενεοί τους “κλασικούς” του μέλλοντος. Τέχνη εν εξελίξει, λογοτεχνία εν αναπτύξει. Ο συνδυασμός των δύο εξαιρετικά ευτυχής.
The Cornelian Secret, Ερωτική ποίηση του Λόρδου Μπάιρον: Δωρεάν προβολή στο nationalopera.gr/GNOTV από τις 5 Απριλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021
Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ και ποιητής
